İslamiyet Öncesi ve Sonrası Türk Tarihi Konu Anlatım

İslamiyet'ten Önce Orta Asya'da Kurulan Türk Devletleri

Türkler'in
İlk Ana Yurdu

Türkler'in ilk ana yurdu Orat Asya'da; Batı'da
Hazar Denizi'nden Doğu'da Kingan Dağları'na, Kuzey'de Altay Dağları'ndan
Güney'de Hindukuş ve Karanlık Dağları'na kadar uzanan bölgedir.

Bu
bölge, coğrafi yapısı ve iklim şartlarının da elverişli olması
nedeniyle Türkler tarafından Ana Yurt olarak tercih edilmiştir.

Göçebe
kültürünün sonucunda şu durum ortaya çıkmıştır.

Merkezi yapı
güçlenememiş,

Teşkilatçı özellik gelişememiş,

Mimari ve
şehircilik ortaya çıkmamış,

Ekonomi, hayvancılığa dayalı kalmış,

Askeri
yapıysa gelişmiştir.





Türkler'in Orta Asya'dan
Göç Etmenlerinin Nedenleri :

Topraklarının tarıma elverişsiz
olması,

Hayvanlar için otlakların yetersiz olması,

İklim
koşullarının değişmesi nedeniyle kuraklık ve şiddetli kış yaşanması,

Türk
boyları ve yabancı kavimlerle yapılan mücadelelerdir.





Asya
Hun (Büyük Hun) Devleti

Merkez Ötügen olmak üzere Orhun ve
Selenga nehirleri çevresinde kuruldu.

Tarihte bilinen ilk Türk
devletidir. Devletin kurucusu ve ilk hükümdarı Teoman'dır.

Çinlilere
karşı seferler yaptılar, Çinliler de bu seferleri durdurmak için Çin
Seddi'ni yapmak zorunda kalmışlardır.

Teoman'ın oğlu Meta Han
döneminde; diğer Türk devletlerine de örnek olacak "onluk sistem"e
dayalı ilk düzenli Türk ordusu kuruldu.

Asya Hun Devleti'nin
Yıkılışı

Mete Han'ın ölümünden sonra oğulları ülkeyi iyi
yönetemediler.

Çin entrikaları ve bu devletle yapılan savaşlar
ülkeyi zayıflattı.

İpek Yolu'nun Çin kontolüne geçmesi nedeniyle
Hun ekonomisi bozuldu.

Artan Çin baskısı nedeniyle ülke iyice
zayıflayarak Doğu ve Batı olarak ikiye ayrıldı.





Kavimler
Göçü :

Çin baskısından kaçan Kuzey Hunları, M.S. 375'de Batı'ya
göç etmeye başladılar. Hun göçleri sonunda Karadeniz'in Kuzeyi'ndeki
Germen kavimleri Batı'ya göç etti. Doğu Germen kavimlerinin göçü
sonucunda , Roma İmaparatorluğu, M.S. 395 tarihinde, Doğu ve Batı olmak
üzere ikiye ayrıldı.

UYARI : Avrupa'ya ve Anadolu'ya ilk Türk
akını bu dönemde düzenlenmiştir. Bu akınlar Anadolu'ya yerleşme ve yurt
edinme amacı taşımamaktadır.





Avrupa Hun Devleti

M.S.
400'lerde başkent Etzelburg olmak üzere Avrupa Hun Devleti kuruldu. Bu
sırada Hun hükümdarı Balamir'di.

Avrupa Hunları'nın en ünlü
hükümdarı Attila'dır.

Attila, 447 yılında büyük bir ordu ile Doğu
Roma (Bizans) üzerine yürüdü ve onları vergiye bağladı.

451
yılında Batı Roma İmparatorluğu üzerine ve 452 yılında da İtalya üzerien
iki büyük sefer yaptı.





Göktürk Devleti

552'de
Avarlar'a karşı isyan ederek, Bumin Kağan önderliğinde Ötügen merkez
olmak üzere kuruldu.

Tarihte Türk ismini devlet isimlerinde
kullanan ilk topluluktur.

Bumin Kağan'ın yerine geçen Mukan Kağan
zamanında devlet en parlak dönemini yaşadı.

İstemi Yabgu
döneminde Bizans ile Sasani Devleti'ne karşı büyük mücadeleler yapıldı.

Göktürk
Devleti, Çin entrikaları sonucu, 582 yılında Doğu ve Batı Göktürkler
olarak ikiye ayrıldı.

UYARI : Bu dönemde İpek Yolu, Göktürk,
Sasani ve Bizans Devletleri'ni karşı karşıya getirmiştir. İlk
Türk-Bizans ittifakı Sasaniler'e karşı bu dönemde olmuştur (571). Hedef
doğu-batı ticaretini ele geçirmektir.





II. Göktürk
(Kutluk) Devleti

682 yılında Kutluk Kağan önderliğinde kuruldu.

Ünlü
hükümdarları Bilge Kağan döneminde, vezirleri Kültigin ve Tonyukuk ile
birlikte, en parlak dönemlerini yaşadılar.

Bilge Kağan'ın
ölümünden sonra zayıflayarak Basmil, Karluk ve Uygurlar'ın isyanı sonucu
yıkıldılar.

UYARI : Türk tarihinin ve Türk edebiyatının ilk
yazılı kaynağı olarak kabul edilen Orhun yazıtları bu dönemde
yazılmıştır. Bu yazıtlarda Göktürk Tarihi ve Türk Uygarlığı hakkında
önemli bilgiler verilmektedir.





Uygur Devleti

Yerleşik
yaşamı benimseyen ilk Türk topluluğudur.

Budizm ve Maniheizm'i
benimsediler.

Çin'den sonra matbaayı geliştirerek ikinci kez
kullanılan ve hareketli harfleri icat ettiler.

840 yılında Kırgız
Türkleri tarafından yıkıldılar.

UYARI : Budizm ve Maniheizm
Uygurların hem mimari alanında hem de savaşçı özelliklerini
kaybetmelerinde etkili olmuştur.

Kırgızlar, Uygurları yıkarak
Türk yurdunun Moğollar'ın eline geçmesine neden olmuşlardır. Bu yüzden
Türk tarihinde olumsuz anılmışlardır.





Avarlar

En
ünlü hükümdarları Bayan Kağan döneminde Doğu Roam İmparatorluğu üzerien
bir çok sefer yaptılar.

Sasanilerle birleşerek ilk defa
İstanbul'u kuşattılar fakat ele geçiremediler.

Hristiyanlığı
kabul eden Türk topluluklarındandırlar.

istanbul'u ikinci defa
kuşattılar fakat bundaki başarısızlıkları zayıflamalarına sebep oldu ve
805 yılında Franklar'ın saldırısı sonucunda yıkıldılar.

UYARI :
İslamiyet'i kabul eden boylar bugünkü Kazan Türklerinin temelini
oluşturur.





Bulgarlar

Orta Asya'dan ve
Oğuzlar'dan koparak Batı'ya göç eden kabilelerin birleşmesiyle
oluştular.

Bir kısım Bulgar Türkleri Volga Nehri çevresine
gelerek İdil (Volga) Bulgar Devleti'ni kurdular. Bu devlet 1236 yılında
Altın Ordu Devleti tarafından yıkıldı.

Türk boylarına gelen diğer
Bulgar Türkleri burada Tuna Bulgar Devleti'ni kurdular. Tuna Bulgarları
zamanla Slavlaşarak ve IX. yüzyılda da Hristiyanlığı kabul ederek tarih
sahnesinden silindiler.





Hazarlar

Hazar
Türkleri tarafından Karadeniz'in kuzeyi ile Kafkaysa arasında kuruldu.

Hz.
Ömer ve Hz. Osman zamanında İslam ordusu ile mücadele ettiler.

Hazar
Türkleri, Museviliği kabul eden ilk Türk topluluğu olduklarından
İslamiyet'in Avrupa'da yayılmamasında etkili oldular.

UYARI :
Museviliği daha çok merkez yönetiminde bulunanlar kabul etmişlerdir.
Halk arasında ise daha çok Hristiyanlık, Müslümanlık ve Şamanizm
görülür.





Macarlar

Macar boyları Peçenek
baskısı sonunda bugünkü Macaristan'a yerleştiler.

Avrupa'nın
batısına ve güneyine akınlar yaptılar.

995 yılında Germen
Kralı'nın karşı akını sonucunda büyük yenilgi aldılar.

Bu
tarihten itibaren yavaş yavaş Hristiyanlaşarak kültürel özelliklerini
kaybettiler.

UYARI : Macarlar, Hristiyanlığın Katolik mezhebini
benimseyen tek Türk boyudur. Dinlerindeki değişim devlet yapılarına
yansımış, boylar birliğine dayalı siyasi yapıdan, krallık sistemine
dayalı bir yapıya geçmişlerdir.

macarlar aynı zamanda,
Germenlerin Balkanlara inmesi ve Balkanlardaki Slavlarla kuzeydeki
Slavların birleşmesini engellemişlerdir.





Peçenekler

Göktürk
ve Uygur hakimiyetinde yaşadıktan sonra, X. yüzyılda Batı'ya göç
ettiler. Macar ve Rus tarihinde etkili oldular.

XI. yüzyılda
Hristiyanlığı kabul ettiler.

Malazgirt Savaşı'nda Oğuzlarla
birlikte Bizans ordusuda yer aldılar.

1091 'de Kıpçaklarla
yaptıkları bir savaşta yenildiler ve giderek dağıldılar.

UYARI:
Peçenekler, Bizans ordusunda ücretli asker olarak görev almıştır.
Bizans, Peçenekler'in bazılarını da Anadolu'ya yerleştirmiştir.





Kıpçaklar
(Kumanlar)

Kıpçaklar, XI. yüzyılın başlarında Moğollar'ın
baskısıyla Orta Asya'dan göç ederek Doğu Avrupa'ya geldiler.

Ruslarla
büyük mücadeleler sonucunda Ruslar'ın Karadeniz'e inmelerini
engellediler.

Zamanla ortadan kalktılar.

UYARI :
Kıpçakların Seyhun Irmağı boylarında Oğuzlarla yaptıkları savaşlar, Dede
Korkut Hikayeleri'ne konu olmuştur.





Oğuzlar

Oğuzlar
başta Selçuklu ve Osmanlı olmak üzere daha bir çok Türk devletinin
kurucuları olarak bilinirler.

Göktürk Devleti yıkıldıktan sonra
Uygurların hakimiyeti altına girdiler.

Uygurların yıkılmasından
sonra başkent Yenikent olmak üzere devlet kurdular.

Malazgirt
Savaşı'nda, Bizans ordusunda yer aldılar.

UYARI : Oğuzların
tarihte büyük devletlerin kuruluşunda etkili olmaları Türk toplulukları
içinde en önemli boy kabul edilmelerine neden olmuştur. Türk
toplulukları içinde İslamiyet'i kabul eden Oğuzlara "Türkmen"
denilmiştir.

Uzların bir kısmı Hristiyanlığı kabul ederek
Hristiyanlaşmışlar, Kafkasya'nın güneyine inen diğer bir kısmı ise
İslamiyet'i kabul ederek Müslümanlaşmışlardır.