Suriye Tarihi

Suriye
Suriye, toprakları üzerinden çeşitli medeniyet ve kültürlerin
geçtiği ve pek çok istilaların, hadiselerin meydana geldiği, eski ve
kritik bir mevkiye sahiptir. Ülkeye ilk yerleşenler Hazret-i Nuh´un oğlu
Şam´dan türeyen ve Sami dilini konuşan Samilerdir. Müslümanların
Suriye´ye hakim olmasına kadar bölge Amoritler, Fenikeliler, İbraniler,
Hititler, Persler, Makedonyalı İskender, Roma ve Bizans imparatorlukları
idaresinde kaldı.

Peygamberimiz Hazret-i Muhammed´in tebliğ
ettiği İslam dini bütün Ortadoğu´ya yayıldığında, Suriye de İslamlaştı.
Hazret-i Ebu Bekir´in halifeliği devrinde, Suriye´ye gönderilen İslam
orduları, Hazret-i Ömer zamanında 635´te bölgeyi fethetti. Hazret-i Ömer
bölgeye gelip, Suriye´yi teşkilatlandırdı. Hazret-i Ömer, önce Hazret-i
Muaviye´nin kardeşi Hazret-i Yezid´i Şam valisi tayin etti. Şam,
bölgenin en büyük şehirlerinden olup, şehrin adı eskiden Suriye olarak
bilinirdi. Yezid´in vefatıyla Hazret-i Muaviye Şam valisi oldu. Hazret-i
Muaviye, Suriye´yi teşkilatlandırıp, medenileştirdi.

662´de
Emevi Hanedanı Suriye´de kurulup, Şam şehri merkezleriydi. Emevi
Halifeliğinden sonra,Abbasilerin hakimiyetine geçti. Abbasi Halifeliği
(662-749) devrinde Suriye, çok gelişip, pek çok ilim, kültür, medeniyet
ve sosyal tesisler yapıldı.

Onuncu yüzyılın sonunda, Mısır´a
hakim Şii Fatımiler, Suriye´yi işgal ettiler. On birinci yüzyılda
Selçuklular, bölgeyi hakimiyetlerine aldılarsa da, 1096´da Haçlı
Seferleri başladı. Haçlı Seferleri (1096-1270) esnasında Haçlı-Şii
Fatimi ittifakından Suriye çok zarar gördü. Haçlıları, Eyyubi
Hanedanının kurucusu Selahaddin-i Eyyubi (1169-1193) Suriye´den
uzaklaştırdı. Suriye, Selçuklu Atabekliği, Eyyubiler ve Memluklerden
1517 yılında Osmanlı hakimiyetine geçti.

On altıncı yüzyılın
başından 20. asrın başına kadar Osmanlı hakimiyetinde kalan Suriye, bu
zamanda gelişip, en huzurlu ve müreffeh devrini yaşadı. Osmanlı idari
teşkilatında vilayet halindeydi. 1833 yılında Osmanlıya tabi Mısır
Valisi Mehmed Ali Paşa sülalesine verildi. Birinci Cihan savaşı
(1914-1918) sonrasına kadar Osmanlı idaresinde kalan Suriye´ye
Osmanlılar, pek çok ilmi, sosyal, kültürel, tarım, sınai ve ulaşım
tesisleri kazandırdılar. Bu devirde pek çok ilim adamı yetişip,
medeniyete hizmet ettiler.

Birinci Dünya Savaşında müttefik
ordularının yenilmesi neticesinde, Osmanlı Devletiyle imzalanan Mondros
Antlaşmasıyla bölge Fransızların işgaline uğradı. 1920´de Fransa´nın
mandasına girdi. Suriye, Fransa´nın idaresine girmesiyle Osmanlı
devrindeki huzur ve müreffeh hayatın yerini, anarşi ve sefalet aldı.
Suriye´de Müslümanlar çoğunlukta olmasına rağmen, idarede Fransızlar,
Ermeniler ve Nusayriler hakimdi. Şam, Halep, Nusayri merkezi Lazkiye ve
Harran bölgesindeki Dürzilerle Fransa´nın mücadelesi, Suriye´de hala
devam eden anarşinin kaynağıdır. Fransa, Suriye mandasına ait Hatay ve
İskenderun´u antlaşmayla 1939´da Türkiye´ye vermek zorunda kaldı.

İkinci
Dünya Savaşı (1939-1945) yıllarında, 1941´de, Fransa, nüfuzu altında
kalmak şartıyla Suriye´ye kısmi istiklal verdi. 1943 seçimlerinde Şükrü
el-Kuwatli, Suriye´nin ilk Cumhurbaşkanı seçildi. Fransa harp sonrasında
Suriye´den kısmi olarak çekildiyse de, geride pek çok problem bıraktı.
1945´te Birleşmiş Milletlere Cumhuriyet idaresiyle katıldı. 1948´de
Arab-İsrail savaşına katılan Suriye´de, 1949 ihtilaliyle Şükrü
el-Kuwatli iktidardan uzaklaştırıldı.

Sovyetler Birliği ile yakın
münasebete girince, idare Rusya´ya yanaştı. İç huzursuzluklar artıp,
komşularıyla münasebeti bozuldu. Sosyalist Baas Partisi kurulup,
memleketteki huzursuzluktan faydalanarak, kuvvetlendi. 1958´de Mısır ile
Birleşik Arap Cumhuriyeti adıyla birleşti. Birleşme uzun sürmeyip,
1961´de ayrıldı. Baas Partisi, dışta Pan-Arap, içte sosyalizm
propagandasıyla Suriye´de güçlenip, 1963´te ülkenin tek kanuni partisi
hüviyetini kazandı.

Baas Partisi, Suriye´de dikta rejimi kurup,
ülkeye eski Lazkiye bölgesindeki Nasturi aşireti idareye hakim oldu.
1967 Arap-İsrail savaşında Golan Tepelerini İsrail işgal etti. 1973´te
Mısır ile anlaşıp, İsrail´e kuzeyden saldırmışsa da başarılı olamadı.
Arap ülkelerinden ve Sovyet Rusya´dan yardım aldı. 1976´da Lübnan´ın
içişlerine müdahale edip, asker gönderdi. Suriye askerleri Lübnan´da
püskürtülerek, geri çekilmek zorunda kaldı. 1982´de İsrail´in hava
taarruzlarına uğradı.

Baas Partisi´nin Rusya ile yakın
münasebeti, ülke içinde ve dışında çatışmaya sebep olmaktadır. Bitmek
bilmeyen harp ve anarşi, Osmanlı Devletinin yıkılmasından sonra manda
devleti ve Sosyalist Baas Partisi diktatörlüğünde halen devam
etmektedir. 1991´de Irak´ı, işgal ettiği Kuveyt topraklarından çıkarmak
için başlatılan harekatta Çok Uluslu Müttefik Kuvvetlerin yanında yer
aldı.