Romanya Tarihi

Romanya
Bir Hind-Avrupa grubu olan Trakyalılar, Romanya toprakları
üzerinde yaşamış ilk insanlar olarak bilinir. Bunların bir kolu olan
Dokyalılar M.Ö. 800-300 yılları arasında Burebista liderliğinde
Transilvanya merkez olmak üzere, Dakya Devletini kurdular. M.S. 106-271
yılları arasında Romalılar toprakları istila ederek insanları
Romalılaştırdılar.

Osmanlı İmparatorluğu 1299 yılında kurulduktan
sonra kısa zamanda cihan devleti olmuştu. Osmanlılar Avrupa içlerine
İslamiyeti yayabilmek için önceleri Balkanlara olmak üzere, Avrupa
seferleri düzenlemekteydiler. 1394´te Dovin, 1456´da Belgrad, 1475´te
Vaslui, 1476´da Schera seferleri, Osmanlıların Avrupa´ya ilk adım atma
dönemi savaşlarıdır.

16. yüzyıl başlarındaki iki Romanya toprağı
olan Eflak ve Boğdan, Türk hakimiyeti altında birer derebeylik oldular.
Askeri ve diplomatik açıdan Osmanlı Sultanının emrine göre hareket eder
ve yıllık vergi verirlerdi. İdarecileri, Osmanlı Padişahları tarafından
tayin edilirdi. Zaten bunların derebeyleri kendi tebealarını
Avrupalıların saldırılarından korumak için Osmanlı idaresinde kalmayı
arzu ediyorlardı. Eflak ve Boğdan halkı, Avusturyalılar, Ruslar,
Tatarlar, Kazaklar ve Lehlerden ibaret bölgedeki diğer ordulara karşı
Osmanlı ordusunun yanında yer aldılar.

1679´da Eflak Derebeyi
olan Şerban´ın yerine 1688´de yeğeni Kostantin Brincoveanu geçti. Bu
sırada Boğdan Derebeyi Dimitri idi. Bu iki derebeyi 1711 yılında
Osmanlı-Rus savaşı esnasında isyan ederek, Deli Petro´ya yardım ettiler.
Bunda, İstanbul´dan Balkanlara göç eden Yunan asıllı grupların tesiri
büyüktü. Bunlar Eflak ve Boğdan´ın idari hayatına nüfuz etmişlerdi.
Yaklaşık bir asır Türk idaresindeki derebeyliklerin bu isyanları ve
huzursuzluk çıkarmaları üzerine Eflak ve Boğdan tahtları "voyvodalık"
adı altında yeni bir sisteme konuldu. Bu sıralarda Osmanlı Devletinde
duraklama devri başlamıştı.

18. yüzyıl sonlarına doğru Rusya,
Osmanlı Devletine olan düşmanlığını arttırdı. 1774 Küçük Kaynarca
Antlaşmasıyla Rusya, Osmanlılardan bazı haklar elde ederken bu arada bu
iki derebeyliğin iç işlerine müdahale etme yetkisini de kazandı. Her ne
kadar kontrol Osmanlılarda kaldıysa da, birçok ticari imkanlar
kaybedildi. Bir yıl sonra Bukovina, Avusturya´ya bırakıldı. 1812 yılında
Besarabya da elden çıktı. 1828-1829 Osmanlı-Rus savaşından sonra 1834
yılına kadar Eflak ve Boğdan, Rusya hegemonyası altına tamamen girdi.
Kont Pavel Kiselev, Rusya´dan destek görerek, Osmanlı medeniyetini
ortadan kaldırmaya çalıştı.

1859 yılında iki eyalet birleşti ve
1861 yılında Romanya olarak anıldı. 1877 yılında Romanya, Berlin
Antlaşmasıyle Türk hakimiyetinden uzaklaştı. Bağımsızlıktan sonra,
1878´de krallık oldu. 1881´de I. Carol Romanya´nın ilk kralı oldu. 1886
yılında Romanya, tek meclisli anayasal monarşik idari sistemine döndü.

Birinci
Dünya Savaşından sonra Romanya´nın sınırları genişledi. Basarabya ve
Bukovina´dan sonra Banat ve Transilvanya da ele geçirildi. Fakat çok
geçmeden Basarabya ve kuzey Bukovina´yı, her zaman olduğu gibi 1877-78
Osmanlı-Rus savaşı esnasında da yıllarca adaleti altında refah içinde
yaşadıkları Osmanlılar aleyhine olarak, yardım ettikleri Rusya´ya
bırakmak mecburiyetinde kaldı. Hatta yoğun tehditler neticesinde Güney
Dobruca da Bulgaristan´a terk edildi.

İkinci Dünya Savaşı
esnasında Marshla lon Antonescu, Rusya´ya karşı Almanya ile birleşme
teşebbüsüne geçti. Askeri bir hareketin lideri olan Antonescu 1944
yılında Sovyet entrikası ile Kral Michael tarafından bertaraf edildi ve
Romanya, rusya´nın yanında yer aldı. Çok geçmeden Romanya komünizmin
kucağına düştü. 1947 yılında bir Halk Cumhuriyeti halini aldıysa da
bütün alanlardaki devletleştirilme bunu sadece lafta bıraktı.

1965
yılındaki yeni Anayasaya göre, Romanya artık Halk Cumhuriyeti olmaktan
çıkmış ve bir sosyalist ülke durumuna düşmüştü. Tehlikeyi sezenler
1966´da Rusya´ya karşı bir bağımsızlık hareketi geliştirmeye çalıştılar.
1970 ve 1973´te Romanya Devlet Başkanı Nicolai Çavuşesku (Ceausescu)
ABD´yi ziyaret etti. ABD ile 1976 yılında 10 yıllık bir ticari anlaşma
imzalanarak, nisbeten Rusya´dan uzak durulmaya çalışıldı. 1982 yılında
Romanya bir miktar daha batıya yaklaştı, üç milyar dolar dolayındaki
borçlarının ödenme süresinin uzatılmasını batılı ülkelerden talep etti.

Doğu
Blok Devletlerinde komünist rejimin hızla sarsıldığı 1989 sonlarında
Romanya´da ilk gösteriler başladı. Gösterilerin kanlı biçimde
bastırılması, ülke çapında gerginliğin artmasına sebep oldu. Ordunun,
ayaklanan halkın yanında yer alması üzerine, ülkeden kaçmak isteyen
Çavuşesku, yakalanarak hanımı ile birlikte yargılandıktan sonra kurşuna
dizildi. Yönetimi üstlenen Ulusal Kurtuluş Cephesi, sosyalist rejime son
vererek, çok partili sisteme geçiş yolunu açtı. Nisan 1990´da ilk
serbest seçimler yapıldı.