Ermeni Sorunu

ERMENİ SORUNUNUN ORTAYA ÇIKIŞI

Osmanlı Devleti zayıflamaya
başlayıp, hemen her konuda Avrupa'nın müdahalesine maruz kalınca, Türk -
Ermeni ilişkilerinde de bir bozulma devri başlamıştır. Batılı ülkeler
Osmanlı Devleti'ni bölerek bölgesel çıkarlarına ulaşabilmek için
Ermenileri Türk toplumundan koparmayı hedeflemişlerdir. Özellikle
Avrupa'nın bazı büyük devletleri "ıslahat" adı altında bir yandan
Osmanlı Devleti'nin iç işlerine karışırken, bir yandan da Ermenileri,
Osmanlı yönetimine karşı teşkilatlandırmışlardır. Böylece ülke içinde ve
dışında teşkilatlanan ve silahlanan Ermeni komiteleri ile Ermeni
Kiliseleri'nin kışkırtıcı faaliyetleri sonucunda, Ermeni toplumu yavaş
yavaş Türklerden uzaklaşmaya başlamıştır.

Türklerin iyi tutumuna
karşın, yabancı devletlerle ittifak etmek suretiyle Türklerle mücadeleye
başlayan Ermeniler, Batının desteğini alabilmek için kendilerini
"ezilen bir toplum" olarak göstermeye ve "Anadolu üzerindeki egemenlik
haklarını Türklerin gasp ettiği" iddiasını dile getirmeye
başlamışlardır.

Islahat Fermanı ile Müslümanlar ve Gayr-i
Müslimler eşit statüye getirilince ayrıcalıklarını kaybeden Ermeniler,
1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı sonunda, Rusya'dan "işgal ettiği Doğu
Anadolu topraklarından çekilmemesini, bölgeye özerklik verilmesini veya
Ermeniler lehine ıslahat yapılmasını" talep etmişlerdir. Bu isteklerle
birlikte Ermeni sorunu ilk kez ortaya çıkmaya ve uluslararası bir şekil
almaya başlamıştır.

1877-78 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından
imzalanan Ayastefanos Anlaşması'nın Osmanlı Devleti'nce kabullenilmek
zorunda kalınan 16. maddesi şöyledir:
"Ermenistan'dan Rusya askerinin
istilası altında bulunup Osmanlı Devleti'ne verilmesi gereken yerlerin
boşaltılması oralarda iki devletin dostane ilişkilerinde zararlı
karışıklıklara yol açabileceğinden, Osmanlı Devleti Ermenilerin
barındığı eyaletlerde mahalli menfaatlerin gerektirdiği ıslahat ve
düzenlemeyi vakit kaybetmeksizin yapmayı ve Ermenilerin Kürtlere ve
Çerkezlere karşı güvenliklerini sağlamayı garanti eder".

Anlaşmanın
bu hükmü, esas itibariyle bağımsızlık kazanmak isteyen Ermenileri tam
anlamıyla tatmin etmemiş olsa dahi "Ermeni Sorunu"nun tarihte ilk kez
bir uluslararası belgeye yansıması ve "Ermenistan" diye bir bölgenin
varlığından söz edilmesi yönünden büyük önem taşımaktadır.

1878
yılında toplanan Berlin Kongresi sonucunda imzalanan Berlin
Antlaşması'nın 61. maddesi de Ayastefanos Anlaşması'nın 16. maddesi
yerine şu hükmü getirmiştir:

"Osmanlı Hükümeti, halkı Ermeni olan
eyaletlerde mahalli ihtiyaçların gerektirdiği ıslahatı yapmayı ve
Ermenilerin Çerkez ve Kürtlere karşı huzur ve güvenliklerini garanti
etmeyi taahhüt eder ve bu konuda alınacak tedbirleri devletlere
bildireceğinden, bu devletler söz konusu tedbirlerin uygulanmasını
gözeteceklerdir".

Berlin Antlaşması'nın bu hükmü ile Türk-Ermeni
ilişkilerine yabancı güçlerin müdahale edebilmesi hakkı tanınmış
olmaktadır.

Böylece Ermeniler, Ruslar ve İngilizler tarafından
kullanılmaya başlanmış ve İngiltere'nin elinde Rus yayılmacılığına karşı
bir ileri karakol vazifesi görmüşlerdir. İngiltere ve Rusya tarafından
tarih sahnesine sunulan Ermeni Sorunu, aslında emperyalizmin Osmanlı
Devleti'ni yıkma ve paylaşma politikasının bir uzantısıdır. Sözde Ermeni
soykırımı iddiaları ve yalanları da işte bu politikanın propaganda
ürünüdür!..