Nem İle İlgili Konular

NEMLİLİK
Nemlilik yer yüzünde canlı hayatının gelişmesinde ve
devamında çok önemli bir unsurdur. Hava ve iklim şartları bakımından da
çok önemlidir. Her şeyden önce yağışların kaynağı, havadaki su
buharıdır.
Su her sıcaklıkta buharlaşır. Bu sebeple atmosferde
sürekli bir miktar nem vardır. Buna atmosfer nemliliği denir. Nemliliği
ölçen alete de higrometre denir.
MUTLAK NEM
Mutlak Nem: 1 m³
hava içinde bulunan nemin gr olarak ağırlığına denir.
Su buharının
miktarı hacim itibariyle hiçbir zaman havanın % 4’ünü aşmaz.

Mutlak
Nemde Etkili Faktörler
*Buharlaşma Yüzeyi: Buharlaşma yüzeylerinden
(okyanus , deniz , akarsu , göl , bitki örtüsü gibi) uzaklaştıkça
mutlak nem azalır. Örnek; deniz kıyısından kara içlerine, ormanlık
alandan ormansız alana gidildikçe mutlak nem azalır
Mutlak Nemde
Etkili Faktörler
Sıcaklık: Sıcaklık arttıkça buharlaşma artacağından
dolayı genellikle mutlak nem de artar. Örnek; Ekvatordan kutuplara doğru
mutlak nem azalır. Ayrıca yazdan kışa, gündüzden geceye geçildiğinde
mutlak nem azalır
NOT: Sıcaklık arttıkça her zaman mutlak nem
artmayabilir. Ama sıcak denizlere yaklaştıkça mutlak nem her zaman
artar.
Mutlak nem Ekvator çevresindeki denizler üzerinde çok fazla
iken , dönenceler çevresindeki çöl alanlarında çok azdır.
Mutlak
Nemde Etkili Faktörler
Rüzgarların esme yönü: Denizden gelen
rüzgarlar mutlak nemi artırırlar.
Okyanus akıntıları: Sıcak su
akıntılarının etkili olduğu yerlerde mutlak nem fazladır.
MAKSİMUM
NEM (DOYMA MİKTARI)
Maksimum Nem (Doyma miktarı) : Belirli bir
sıcaklık ve basınç altında 1 m³ havanın taşıyabileceği en fazla nem
miktarına denir.
Sıcaklık arttıkça havanın hacmi genişler ve
alabileceği nem miktarı da artar. Hava soğuduğunda ise hacmi daralır ve
alabileceği nem azalır.
Sıcaklık arttıkça havanın taşıyabileceği nem
miktarı artar. Buna örnekler;
-Yükselen havanın yağış bırakması,
-Föhn
rüzgarının kurutucu etki yapması,
-Çöllerde havanın nem açığının
fazla olması,
-Alçalıcı hava hareketleri sonucunda havanın nem
açığının artması,
-Gündüz sis yoğunluğunun az olması veya gece oluşan
sislerin gündüz ortadan kalkması
Sıcaklık arttıkça havanın
taşıyabileceği nem miktarı artar.
Ölçülmüş değerler;
-20 °C

1,10
gr/m³
-10 °C

2,38 gr/m³
0 °C

4,85 gr/m³
5
°C

6,80 gr/m³
15 °C

12,85 gr/m³
BAĞIL(NİSBİ)
NEM
Bağıl Nem (nisbi ): Belirli bir sıcaklıktaki hava kütlesinin
içinde bulunan nem miktarının , o sıcaklıkta alabileceği en fazla nem
miktarına oranıdır.

[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]

Bağıl
nem havada bulunan nemin yüzde cinsinden değeridir.
Bağıl nem
havanın nem açığını veya neme doyma oranını verir.
Bir yerde yağış
olabilmesi için bağıl nem %100 ‘ü aşması gerekir.

BAĞIL NEMDE
ETKİLİ FAKTÖRLER
Sıcaklık: Sıcaklık arttıkça bağıl nem azalır.
Sebebi ısınan havanın hacmi genişler, alabileceği nem artar.
Sıcaklığa uygun buharlaşma gerçekleşmez ise havanın nem açığı büyür ve
bağıl nem azalır.
Örnek;


[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]


***Sıcaklık
artarken mutlak nem aynı şekilde artmıyorsa; bağıl nem azalır.
Bağıl
nem azaldıkça buharlaşma artar. Bağıl nem arttıkça buharlaşma azalır.
Yükselti:
Yükseklere çıkıldıkça sıcaklık azalır ve bağıl nem artar.
Mutlak
Nem: Sıcaklık aynı iken zaman içinde mutlak nem artarsa, bağıl nem de
artar.

[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]


NOT:
Bağıl nem Ekvator çevresinde yüksek iken ,çöl bölgelerinde ve kara
içlerinde azdır.
Yurdumuzda bağıl nem en yüksek, Karadeniz
Bölgesi’ndedir. En düşük ise, G.Doğu Anadolu Bölgesi’ndedir.
YOĞUNLAŞMA
Hava
içindeki su buharının soğuması sonucu katı veya sıvı hale dönüşmesi
olayına yoğunlaşma denir.
Yoğuşma noktasına iki yoldan erişilir.
Bunlar : 1- Havadaki nem miktarının artması; 2-Sıcaklığın azalmasıdır
(tabiatta en fazla görülen yoğuşma biçimidir).
Havanın alttan
soğuması sonucu oluşan yoğunlaşma biçimine sis denir .
Sis olayının
en önemli özelliği, dünya yüzeyi ile temas eden havanın soğuması
sonucunda meydana gelmesidir.
Sıcak ve nemli bir havanın daha soğuk
bir yerle teması sonucu sis oluşur. Sıcak ve soğuk hava kütlelerinin
karşılaşması da sislere yol açar.
BAŞLICA SİS OLUŞUM ŞEKİLLERİ
*Rüzgar,
ılık denizlerden soğuk karaya eserse karada sis oluşur.
*Rüzgar,
sıcak denizlerden soğuk denizlere eserse soğuk sular üzerinde sis
oluşur.
*Rüzgar, sıcak karalardan soğuk denizlere eserse deniz
üzerinde sis oluşur.
*Serin denizler üzerinde alçalan hava kütleleri
sis oluşumuna neden olur.
*Yamaç Sisleri: Sıcak ve nemli havanın
yamaç boyunca yükselirken soğumasından dolayı oluşan bir sis türüdür.
*Cephe
Sisleri: Yağış anında soğuk hava içindeki sıcak yağmur damlacıklarının
soğuması ile oluşan sislerdir.
BULUTLAR
Yükselen havanın
yoğunlaşması sonucunda çok küçük su taneciklerinin bir araya gelmesiyle
bulutlar oluşur. Bulutluluğu ölçen alete nefometre denir.
Meteoroloji
istasyonlarında ölçülen bulutluluk ,gökyüzünün oranı 10 kabul edilerek
sınıflandırılır.
0-2 oranı Açık havayı
2-8 oranı Bulutlu havayı
8-10
oranı Kapalı havayı ifade eder.
Sıcaklık azaldıkça bulut yoğunluğu
artar. Ancak bu durum her zaman doğru değildir.
Örnek: Kutuplarda ve
troposferin üst katlarında nem az olduğundan bulut yoğunluğu buralarda
azdır.
BULUT ÇEŞİTLERİ
KÜMÜLÜS BULUTLARI
Isınan havanın
yükselerek soğuması sonucu oluşur. Bulutu oluşturan su taneciklerinin
yoğunlaşması aynı seviyede başladığı için alt kısımları düzdür.
Genellikle sıcak dönemlerde görülürler.
Kümülüs bulutlarının daha
da yükselerek soğuması sonucu kümülonimbus bulutları oluşur ve sağanak
yağışlara neden olur.
SİRÜS BULUTLARI
Çok yükseklerde oluşan
bulutlardır. Çok seyrek buz kristallerinden oluşan ve tüye benzeyen
bulutlardır. Genelde yağış getirmezler. Bunlar, bir siklonun (Alçak
Basınç) yaklaştığının ve havanın bozacağının habercisidirler.
STRATUS
BULUTLARI
Yer'in üstünde, asılı gri bir tabaka gibi duran koyu
renkli bulutlardır. Genelde yağışlara yol açarlar.
Yukarıdaki
bulutlar ana bulutlardır. Ancak gökyüzünde, özelliklerine göre,
sirrokümülüs, kümülonimbus, sirro-stratus gibi adlarla anılan karma
bulutlar da görülür. Ayrıca, yağış bırakan bütün bulutlara nimbus adı
verilmektedir.
Yurdumuzda her mevsim yağış alan Karadeniz Bölgesi’nde
(Özellikle Doğu Karadeniz Bölümü) bulutlu gün sayısı en fazla iken,
bulutlu gün sayısı en az olan bölge G.Doğu Anadolu Bölgesi’dir.
YAĞIŞLAR
Havadaki
nemin yoğunlaşarak katı veya sıvı halde yeryüzüne düşmesi olayına yağış
denir. Bir yere düşen yağış miktarını ölçen alete plüviyometre denir.
YAĞIŞ
TÜRLERİ
ÇİY
Hava içindeki su buharının soğuk cisim yüzeyleri
üzerinde su tanecikleri şeklinde yoğunlaşması olayıdır. Yoğunlaşma 0 °C
‘nin üstünde gerçekleşmiştir. Oluşumu sabaha karşı görülür. Özellikle
ilkbahar ve sonbaharda görülür.
KIRAĞI
Havadaki su buharının soğuk
cisimler üzerinde, 0°C’den düşük sıcaklıklarda kristaller şeklinde
yoğunlaşmasıyla oluşur.
KIRÇ
Havadaki su buharının çok soğumuş
cisim yüzeylerinde buza dönüşmesidir.
YAĞMUR
Bulutu oluşturan su
taneciklerinin damlalar halinde yeryüzüne düşmesi olayıdır.
KAR
Bulutu
oluşturan su taneciklerinin 0 °C nin altındaki bir sıcaklıkta buz
kristalleri şeklinde yeryüzüne düşmesi olayıdır.
DOLU
Havadaki
nemin hızla yükselmesi ve çok soğuması sonucu buz tanecikleri şeklinde
yeryüzüne düşmesi olayıdır. Havanın ani yükselmesi genellikle ilkbahar
ve yaz mevsiminde görülür.


OROĞRAFİK (YAMAÇ) YAĞIŞLARI
Yer
şekillerinin etkisiyle oluşurlar. Nemli hava kütlesinin bir dağ
yamacına çarparak yükselmesi ve soğuması sonucu oluşurlar. Türkiye’de en
fazla Karadeniz ve Akdeniz Bölgelerinde görülür. Batı rüzgarları ve
Muson rüzgarlarının etki alanlarında görülen yağışlar bu şekilde
oluşmuştur.
Hava kütleleri yamaç boyunca yükselirken en fazla
yağışı 500 - 1000 m yükseltiler arasına bırakırlar. Yükselti arttıkça
(1000 m’lerden sonra) mutlak nem azaldığı için yağış da azalır.


KONVEKSİYON
(SİKLONİK, YÜKSELİM, KIRKİKİNDİ) YAĞIŞLARI
Isınan havanın yükselerek
soğuması sonucu oluşurlar. Türkiye genelinde sıcak dönemlerde görülen
yağışlar bu şekildedir. En fazla İç Anadolu Bölgesinde görülür. Bu
yağışlara halk arasında Kırkikindi yağışları denir. Dünya üzerinde ise
en fazla Ekvatoral bölgede görülür.


CEPHESEL (FRONTAL
)YAĞIŞLAR
Sıcak ve soğuk hava kütlelerinin karşılaşma alanlarında
meydana gelen yağışlardır.
Dünya'da en çok, Orta kuşakta ve 60°
enlemleri civarında görülür. Türkiye'de, özellikle kış mevsiminde
görülen yağışların çoğu cephesel kökenlidir. En fazla Akdeniz Bölgesinde
görülür.
NOT: Yağış oluşumlarında ortak özellik yükselen havanın
soğumasıdır.
NOT: Alçalıcı hava hareketleri, karadan gelen hava ve
engebesiz bir alanda hareket eden hava yağış bırakmaz.
YAĞIŞLARIN
DAĞILIŞINDA ETKİLİ FAKTÖRLER
Denize göre konum: Kıyı bölgeler iç
kesimlere göre daha fazla yağış alır.
Yükselti: Yükseltisi fazla olan
bir yer her zaman çevresine göre daha fazla yağış alır. Sebebi;
yoğunlaşmanın daha çok yükseklerde gerçekleşmiş olmasıdır.
Dağların
uzanış doğrultusu: Dağların kıyıya paralel olduğu yerler daha fazla
yağış alır. Ayrıca bu dağlar hakim rüzgar yönüne dik bir şekilde
yükselmiş ise yağış miktarı daha da artar.
Rüzgarların esme yönü:
Denizden karaya doğru esen rüzgarlar yağış bırakırken , karadan gelen
rüzgarlar yağış getirmez.
Okyanus akıntıları: Sıcaksu akıntılarının
etkili olduğu yerlerde nemlilik fazla olduğundan, yıllık yağış miktarı
da fazladır.
Basınç merkezi: Yüksek Basınç alanlarında alçalıcı hava
hareketinden dolayı yağış oluşmaz. Çünkü alçalan hava alttan itibaren
ısınır ve hava doyma noktasından uzaklaşır. Alçak Basınç alanlarında ise
yükselici hava hareketlerinden dolayı yağış oluşur. Yükselen hava soğur
ve doyma noktasına ulaşır.
Güneş Işınlarının Düşme Açısı: Ekvatoral
Bölgede güneş ışınlarının düşme açısı büyüdükçe, buharlaşma artar.
Atmosfere karışan nem miktarı artar.Bunun sonucunda yağış miktarı da
artar. Bunun yanında Kutuplara güneş ışınları yıl boyunca eğik açı ile
gelmekte ve buharlaşama ile atmosfere karışan nem miktarı az olmaktadır.
Bundan dolayı da kutuplarda yağış miktarı azdır.


Dünyanın
En Fazla Yağış Alan Bölgeleri
•Ekvator çevresi
•Muson iklim
bölgesi (dünyanın en fazla yağış alan merkezi bu iklim kuşağında
Çerapunçi’dir. 12000 mm yağış alır.)
•Ilıman kuşak karalarının
batısı
Dünyanın En Az Yağış Alan Bölgeleri
•Dönenceler
çevresindeki çöl alanları
•Ilıman kuşak kara içlerinde etrafı
dağlarla çevrili çukur alanlar.
•Kutup bölgeleri (Kutuplarda bağıl
nem yüksek olmasına rağmen yağış miktarı azdır. Sebebi: sıcaklığın düşük
olmasından dolayı buharlaşmanın ve mutlak nemin az olmasıdır.