AY VE AY'IN YAPISI, Gel Git Olayı

AY VE AY'IN YAPISI

- Ay, Yerkürenin uydusu olan küçük bir
gezegendir. Güneş'ten aldığı ışığı yansıttığı için parlak görülür.
Ay'daki kraterlerin, göktaşlarının çarpmasıyla oluştuğu sanılmaktadır.

-
Ay'a ilk defa 20 Temmuz 1969'da inilmiştir. Yapılan incelemeler
sonucunda aşağıdaki sonuçlara ulaşılmıştır:

- Ay'da hava ve su
olmadığı için hayat yoktur.

- Gece ve gündüz arasındaki sıcaklık
farkı çoktur. Gündüzleri 100C ye çıkan sıcaklık geceleri sıfırın altına
düşer.

- Ay'dan gökyüzü atmosfer olmadığı için simsiyah görünür.

-
Ay'ın yüzeyi gri renkli kum ve kayalarla kaplıdır.

- Yüzeyinde
krater adı verilen büyük çukurlar vardır. Bu kraterler, uzayda dolaşan
büyük kayaların Ay'a çarpması sonucu oluşmuştur.

Ay, üç değişik
hareket yapar:

1. Kendi çevresinde döner. Bu dönüşünü 29,5 günde
tamamlar.

2. Yerküre çevresinde döner. Bu dönüşünü de 29,5 günde
tamamlar.

3. Yerküre ile birlikte Güneş'in çevresinde döner. Bu
dönüş bir yıl sürer.

Ay'ın kendi çevresinde ve Dünya çevresindeki
dönüşlerini aynı sürede tamamlaması nedeniyle biz hep aynı yüzünü
görürüz. Ay'daki gece ve gündüz 5'er gün sürer.

Ay'ı her gün aynı
saatte, aynı yerde göremeyiz. Bunun nedeni, Dünya'nın kendi
çevresindeki hareketi ile Ay'ın Dünya çevresindeki hareketidir. Ay'ın
görünümündeki farklılıklara Ay'ın evreleri denir.

Ay'ın dört ana
evresi vardır:

Yeniay: Bu evrede Dünya, Ay ve Güneş aynı
doğrultudadır. Ayın ışık almayan yüzü Dünya'ya dönük olduğundan yeniay
görülmez.

İlkdördün: Ay, Güneş batarken tepemizde gözlenir.

Dolunay:
Ay, Güneş batarken doğuda gözlenir.

Sondördün: Güneş doğarken
tepemizde gözlenir.

GÜNEŞ, DÜNYA VE AY ARASINDAKİ İLİŞKİLER

Güneş,
Dünya ve Ay'ın hareketleri, Dünyamızı etkileyen iki önemli olaya yol
çar. Bunlardan biri, Güneş ve Ay tutulması, diğeri ise gel-git olayıdır.

Güneş
Tutulması: Güneş tutulmasında Ay, Güneş ve Dünya'nın arasına girer. Bu
konumda Dünya'nın bir bölümü Güneş'ten doğrudan ışık alamaz. Bu olay,
Dünya'nın bu bölgesinde yaşayanlar için Güneş tutulmasıdır.

Ay
Tutulması: Ay tutulmasında Dünya, Güneş ve Ay arasına girer. Bu durumda
Ay'ın tamamı ya da bir bölümü belirli bir zaman diliminde Güneş'ten ışık
alamaz. Dünya'nın gölgesi üzerine düştüğünden Ay kararmış görünür. Bu
olaya Ay tutulması denir.

Gel-Git Olayı: Kütle çekimi kanunu
uyarınca Güneş, Dünya ve Ay da birbirlerini çekerler. Ay, Dünya'yı
kendine doğru çekerken, çekim kuvveti Dünya'nın Ay'a yakın bölgelerinde
daha fazla olur. Bu durumda Ay'a yakın bölgelerdeki sular kabarırken,
bıraktıkları boşluk diğer bölgelerin suları tarafından doldurulur. Yani
bir bölgede gel denilen kabarma olayı yaşanırken, başka bir bölgede git
olayı yani alçalma olayı meydana gelir. Gel-git olayı bir yerde 6 saatte
bir yinelenir. Suların kabarmasından 6 saat sonra sular çekilir. Daha
sonraki 6 saatte yine kabarır. Öyleyse iki kabarma ya da alçalma
arasındaki süre 12 saattir.

Gel, git olayı nedeniyle; Dünya'nın
kendi etrafında dönüş hızı azalmaktadır(günler uzamaktadır). Ay, giderek
Dünya'dan uzaklaşmaktadır.