İklimin İnsan Üzerindeki Etkileri

İnsanoğlu, uzun zamandan beri, hava ve iklimin sağlıklarını
etkilendiğinin farkındadır. Yaklaşık ikibinbeşyüz yıl önce, Hipokrat,
iklimde varolan bölgesel farklılıklar ve bunların sağlık durumları ile
olan ilişkileri üzerinde kitaplar yazmıştır. Mevsimsel değişimler ve
hava olaylarının insan sağlığı üzerindeki etkisi konusunda her yörede
belli inanç ve kanılar geleneksel olarak vardır. “Ateş” olarak
tanımlanan,genelde malarya (sıtma) olarak isimlendirilen enfeksiyon
asırlar boyu değişim göstermiş, huy, değişik psikolojik rahatsızlıklar,
kışın gözlenen ağrı ve sızılar veya sıcak dalgaları çok genç veya çok
yaşlı insanlarda ölümlere neden olmuştur.
İklim, yaşamın gereklerinin
yerine getiren bir kaynaktır. Yıllar boyunca bu kaynağa, barınak
yaparak, yiyecek üreterek, enerji elde ederek çevre koşullarıyla
birlikte uyum sağlamaya çalışmıştır. Bizim gereksinim ve üretimlerimiz
doğrudan iklim ve mevsimlere bağlıdır.

Gezegen üzerinde yaşayan
tüm canlılar, çevrenin bir parçası olarak biyolojik olarak iklime uyum
sağlarlar. Bu insanoğlu içinde geçerlidir. İnsanoğlunun diğer
canlılardan farkı ise görülür şekilde çevresini kendine uydurabilmesi,
şekillendirebilmesidir. Davranışlarımız, inşaat/bina şekilleri ve
toplumlar yerel iklime uygun şekilde gelişir.
Yakın geçmişte, düzenli
olarak oluşan hava olayları ve iklim değişikliklerinin dünya genel
iklimini etkilediği yönünde bir düşünce ortaya çıkmıştır. 1997-98 El
Nino olayı küresel boyutta en etkili hava olayı olarak kayıtlara
geçmiştir. El Nino kuraklık, sel, yağmur ve hesapta olmayan sağlık
sorunlarına neden olmuştur.
Tartışmasız, insanoğlunun küresel iklim
ve doğal denge üzerindeki etkisi büyüktür. Gelecek yüzyıl ve daha ileri
yıllardaki belirgin iklim değişmeleri şimdiden tahmin edilmeye başlanmış
ve olası sonuçları hakkında senaryolar üretilmiştir. Bu bağlamda bu
değişimlerin yani hava ve iklimin sağlık sorunları üzerindeki etkileri
de dikkate diğer konular arasında yer almaya başlamıştır. Hala, hangi
canlı türünün iklim değişmelerine nasıl gösterdiği konusunda
belirginsizlikler sürmektedir.
HAVA VE İKLİMİN İNSAN SAĞLIĞI
ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ
Sık kullanılan bir deyimle, hava gün be gün ne
yaşadığımızdır. İklimin anlamı ise hava olaylarının ortalamasıdır ki ay,
mevsim, yıl veya yıllar olarak uzun dönemde değişebilirliğe sahiptir.
Genelde
biz hava olaylarının ya çok soğuk, ya çok sıcak veya çok nemli ya da
çok kuru olduğu zamanda farkına varırız. Bu durumlar uç değerlerdir ve
insan sağlığı üzerindeki etkileri diğer zamanlardan fazladır. Her yıl,
fırtınalar, tropik siklonlar ve seller binlerce insanın ölümüne neden
olur. Fazla kuvvetli olmayan hava olaylarının insan sağlığı üzerindeki
etkisi ise çok belirgin değildir. Örneğin; hava koşulları nedeniyle bir
yerde hava kirliliği artabilir veya yağış sıtma sivrisineklerinin yerel
sayısını bir anda artmasına neden olabilir.
Hava durumu ve
hastalıklar arasındaki bağ, birçok hastalığın mevsimsel olarak ortaya
çıkmasıyla kolayca anlaşılabilinir. Bu yüzyılın başlarına kadar,
Avrupa’da çocuk ishali çocuk ölümlerinde temel nedendi. Şimdi ise,
mikrobik ishalden ölümler yalnız fakir ülkelerde kalmıştır. Tropik
bölgelerdeki bazı toplumların tarımı, üretimi, gıda elde etmesi tamamen
mevsimlere ve mevsimsel yağışlara bağlıdır. Yağışlı mevsim “aç
mevsim”dir çünkü hasat yapılamaz. Yağışlı mevsim aynı zamanda “hastalık
mevsimi”dir çünkü eksik veya zayıf beslenme başta tropikal hastalıklar
olmak üzere birçok hastalığa davetiye demektir.

Günümüzde
epidemiyolojik araştırmalar –toplumlarda hastalıkların oluşum ve dağılım
çalışmaları- hava ve iklim ile hastalıkların nasıl ilişkili olduğunla
ilgilenen temel disiplindir. Halbuki, bu ilişkinin varlığı yıllar
öncesinden kanıtlanmıştır. Roma döneminde, Vitruvius Pollio, mimar
olarak, yeni yerleşim yerlerinin seçimi, hayvanların nerede
yerleştirileceği konusunda hava durumu referans almıştır. Bir başka
ölçüde, eğer o yörede yaşayan hayvanların ciğerleri yeşilimsi sarı ise o
yöre yerleşime uygundur, ölçeği kullanılmıştır. Günümüzde bu tür
ölçülere yer verilmemektedir.