Sadabat Paktı

Sadabat Paktı; Türkiye,
İran,
Irak ve Afganistan
arasında, 8 Temmuz 1937'de Tahran'da Sadabad Sarayı'nda
imzalanan dörtlü saldırmazlık paktı.
Paktın
Sebepleri

1. Sınır sorunlarının kalıcı şekilde çözülmesi: Pakta üye
   devletlerin tümünün İran'la sınır sorunu bulunmaktaydı. Ayrıca bu sınır
   sorunları nedeniyle özellikle Türkiye-Irak-İran üçgeninde Kürt aşiretleri
   sınır tanımayan isyanlar yapmaktaydı. Bu paktın imzalanmasının en
   önemli nedenidir.
   
2. Ülkelerin bağımsızlıklarını vurgulama istekleri: Sömürge ve
   yarı sömürge dönemlerinden kısa süre önce kurtulabilen bu devletlerin
   bağımsızlıklarının vurgulanması son derece önemliydi. İlk defa bu
   amaçla, 2
   Ekim 1935'te
   Cenevre'de
   Türkiye, İran ve Afganistan arasında üçlü bir Antlaşma parafe edildi.
   Buna daha sonraları Irak da katıldı. Daha sonra Irak-İran sınır
   antlaşmazlığının çözümlenmesi (Şattülarap uyuşmazlığı), Türkiye ile İran
   arasında dostluk çerçevesi içinde sınır sorunu dahil her alanı
   düzenleyen Antlaşmaların akti, 8 Temmuz
   1937
   tarihli Sadabad Paktı'nın imzalanmasına imkân vermiştir.
   

Taraflar antlaşmada genel olarak birbirlerinin iç işlerine
karışmayacaklarını, ortak çıkarlarını ilgilendiren hususlarda
birbirlerine danışacaklarını, birbirlerine karşı saldırıda
bulunmayacaklarını ve sınırlarının korunmasına saygı göstereceklerini
taahhüt etmişlerdir. Ancak paktın temel nedeni olan Kürt aşiretleri
sorunu, 7. maddenin şu ifadelerinde saklıdır: Bağıtlı taraflardan her
biri, kendi sınırları içinde diğer bağıtlı tarafların kurumlarını
yıkmak, düzen ve güvenliğini sarsmak veya politik rejimini bozmak
amacıyla silahlı çeteler, birlikler veya örgütlerin kurulmasını ve
eyleme geçmelerini engellemeyi yükümlenir. II. Dünya Savaşı ortamında antlaşmanın
diğer maddeleri işlevsiz kalmış, fakat 7. madde anlaşmanın devamını
sağlamıştır. Sadabat Paktı, 1979'da İran'daki İslamî rejim, paktı feshettiğini imâ
edene kadar hukuki varlığını sürdürmüştür.

[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]