İnternette XML Kullanmak

İnternet uygulamaları için xml kullanıldığında, istemci ve sunucu
taraflarında programlama yapmak mümkün olmaktadır. Tabii bunu sağlayan
şey xml’nin kendisi değil, onu yorumlayan ve işleyen bileşenlerdir.
Sunucu ve istemci tarafında MSXML kitaplığındaki ActiveX
bileşenleri kullanılabilmektedir. Ayrıca istemci tarafında belgelerin
biçimlendirilip görüntülenmesini sağlayan DOM gibi altyapılar
sözkonusudur.

İNTERNET SİTELERİNDE XML KULLANMAK
İnternet sitelerinde xml belgelerini kullanmanın
görüntüleme açısından çeşitli avantajları vardır. Tabii bu avantajların
kaynağı sihirli bir xml dünyası değil, belge paylaşımı ve gösterimi
konusunda altyapı geliştiricilerin xml’yi genel olarak kabul etmiş
olmalarıdır.
Ortada her işi yapan sihirli bir değnek olmadığına göre
sunucu tarafında veya istemci tarafında xml kullanmak için çeşitli araç
ve yöntemlere başvurmak gerekir.
XML belgelerinin internet siteleri için kullanılması
aşağıdaki şekillerde olabilir:
- Sunucu tarafında bilgi saklamak veya almak için,
karmaşık ya da düz bir veritabanı tablosu olarak xml belgesi kullanmak.
- Özelleşmiş sayfalar üretmek için sunucu veya istemci
tarafında şablon belgesi olarak xml dosyası kullanmak.
- Sunucu tarafında yalnızca veri gönderme amaçlı olarak
xml belgesi yayınlamak.
- İstemci tarafında xml biçimindeki veri topluluğunu
sunucu tarafına göndermek.
- XML belgelerinin uygunluğunu denetlemek ve birtakım
öndeğerler sağlamak için şema belgeleri kullanmak.
Bir internet sitesinde birbirine bağlı xml ve xsl
belgelerinin birlikte yayınlanması, biçimlendirme işleminin istemci
tarafında yapılacağı anlamına geliyor. İstemci, sayfayı görmek için xml
belgesine ulaşmaya çalıştığında, bağlı xsl belgesini de bir taraftan
yükler. Hatta xsl belgesinin yüklenmesi daha önceliklidir, zira xml’deki
veriler yüklendikçe biçimlendirme devam etmelidir.
Önce [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] belgesini
açmayı deneyin ve sonra sayfa kodunu görüntüleyin.
[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
Belgenin gözatıcıda html sayfalarından farksız
görüntülenmesinin nedeni, belgeye bağlanmış bir xsl belgesinin de
yüklenip, biçimlendirmek için şablon olarak kullanılmasıdır. Sizin bunun
farkına varmanıza bile gerek yoktur.
Kursumuzun müdavimleri bu işin nasıl yürütüldüğünü zaten
bilmekteler. Bilmeyenler için aşağıdaki tanımlama bilgisinin xml
belgesine yerleştirilmesinin yeterli olduğunu söyleyelim.
<?xml-stylesheet type="text/xsl"
href="kitaplar.xsl"?>
Kitaplar.xml belgemiz aşağıdaki gibi başlıyor:
<?xml version="1.0"?><?xml-stylesheet
type="text/xsl" href="kitaplar.xsl"?><KITAPLAR>
<KITAP SAYFA="350"> <KOD>1</KOD> ... ...ŞABLONLAR
XML ile HTML’yi kıyaslamak doğru değildir. Karşılaştırma
yapmak gerekiyorsa HTML+CSS ve XML+XSL ikililerini birlikte
karşılaştırmak gerekir.
Bir XSL belgesi farklı XML belgeleri için şablon olarak
kullanılabilir. Aynı zamanda bir XML belgesi için farklı XSL belgeleri
kullanılıp, aynı verinin farklı görünümlerini içeren sayfalar elde
edilebilir.
Üyeler için özelleştirilmiş sayfaların görüntülendiği
internet siteleri için bunlar kolaylaştırıcıdır. Üyenin
kişiselleştirdiği kendi ana sayfası yalnızca belirli şablonlarla kısıtlı
kalmaz, tamamen üyenin kendisine özgü şablonlar üretilebilir. Tabii ki
bu şablonlara ait metinler veritabanında ya da dosya halinde
saklanabilir.
XSL belgelerini şablon olarak kullanmak için temelde iki
yol vardır. Ya XSL belgesinin içeriği HTML kalıplarıyla örülüp doğrudan
görüntülenir ya da genel HTML ya da ASP belgesi içinde XSL ve XML
işlenip sonuç yansıtılır.
Bunların örneklerini kursumuzda şimdiye kadar devamsızlık
yapmamış okuyucularımız görmüştür. Daha önce yayınladığımız kitap
listesi uygulamalarının birinde başlangıç sayfası HTML biçiminde idi ve
ekteki XML ve XSL belgeleri bu sayfa içinde işlenip sonuç metni HTML
içindeki bir bölgeye yazdırılıyordu.
<script language="vbscript">dim xmlbelge,
xslbelgeset xmlbelge=CreateObject("MSXML2.DomDocument.4.0")set
xslbelge=CreateObject("MSXML2.DomDocument.4.0")xml
belge.async=falsexslbelge.async=falsexmlbelge.load
"kitaplar.xml"xslbelge.load "kitaplar.xsl"bölge_adını_yazın.innerhtml=
xmlbelge.transformnode(xslbelge)</script>Bazı durumlarda ise daha yukarıda bahsettiğimiz gibi XSL
belgesinin yolunu XML içinde belirterek biçimlendirme yapmıştık. Tabii
iki durum için açılış dosyalarının farklı ayarlanması gerektiğini
belirtelim. Bu ne demek?
XML içinde XSL adı belirtildiğinde başlangıç dosyası XML
olur. Yani biçimlendirilmiş çıktıyı görmeniz için XML dosyasını doğrudan
çağırmalısınız. Yukarıdaki kod ise başlangıç sayfası olarak HTM (dosya
biçimi olarak HTML ile farkı yok) çağrıldığında işe yarar.
Sayfa tasarımları için XSL kullanmak istediğinizde her
iki yöntemi de uygulamanız gerekebilir.
XSL İLE BİÇİMLENDİRMEK
Biçimlendirmek için XML ile birlikte salt XSL
kullanıldığında karmaşık sayfalar hazırlamak mümkündür. Ama XSL ve XML
ikilisini başka bir yerden kullanmak biraz daha serbestlik sağlar.
Yukarıdaki kodda Load ile yükleme yaptıktan sonra şablon metninde her
türlü değişiklik yapılabilir. Kitap listemiz için sıralama alanı olarak
KITAPADI yerine başkasını kullanmak istediğinizde gerekli müdahaleleri
bu esnada yapmalısınız.
XML içeriğini biçimlendirmek için yalnızca XSL
kullanıldığında aşağıdaki yol izlenir. Ya internet gözatıcıda HTML
biçiminde doğrudan görüntüleme yapılacak, ya da biçimlendirildikten
sonra yayınlanacak bir çıktı oluşturulacaktır.
Önce sizde zaten var olan kitaplar.xml dosyasının
içeriğini anımsayın.
kitaplar1.xm<?xml
version="1.0"?><?xml-stylesheet type="text/xsl"
href="kitaplar1.xsl"?><KITAPLAR> <KITAP SAYFA="350">
<KOD>1</KOD> <KITAPADI>Stratejik
İttifak</KITAPADI> <YAZAR>Alptekin Dursunoğlu</YAZAR>
<YAYINEVI>Anka</YAYINEVI> </KITAP> <KITAP
SAYFA="300"> <KOD>2</KOD> <KITAPADI>Kılıç Yarası
Gibi</KITAPADI> <YAZAR>Ahmet Altan</YAZAR>
<YAYINEVI>Can</YAYINEVI> </KITAP> ...
...</KITAPLAR><?xml-stylesheet
.. ?> satırı XML belgesinin gözatıcıda
doğrudan açılacağı durumlar için gereklidir. Bu ifade HRef ile
belirtilen dosyanın şablon olarak kullanılacağını gösterir. Zaten biz de
bunu istiyoruz. (Aslında biçimlendirme işlemi dışarıda yapıldığında,
aynı xsl dosyasının yolunu ayrıca bildirmek her zaman gerekmeyecektir.)
kitapla1.xsl<?xml version="1.0"
encoding="ISO-8859-9"?><xsl:stylesheet
xmlns:xsl="http://www.w3.org/1999/XSL/Transform"
version="1.0"><xsl:template match="/"> <xsl:apply-templates
select="/KITAPLAR/KITAP"> <xsl:sort select="KITAPADI"/>
</xsl:apply-templates></xsl:template><xsl:template
match="/KITAPLAR/KITAP"> <xsl:value-of select="position()"/>.
<xsl:value-of select="KITAPADI"/>,
</xsl:template></xsl:stylesheet>İçeriği
üstte verilen XSL belgesini kullanarak kitapların adını ve sırasını
listeliyoruz.
[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
Görüntüdeki gerçekten biçimlendirilmiş bir metne mi ait?
XSL sayfa biçimlendirme dili olduğuna göre ürettiği herhangi bir şey
biçimlendirilmiş bir çıktıdan başkası değildir. XSL ile her türlü düz
metinler, HTML içerikleri, ikili veriler hatta yeni XML içerikleri dahi
üretilebilir.
Kitaplar1.xsl ile yalnızca düz bir metin elde ettik.
Sonucu canlı görmek için kitaplr1.xm dosyasını
açmayı deneyin.
Resimde gözatıcının başlığında dosyanın konumunun yazılı
olduğuna dikkat edin. Bu belgede yer almasa da hemen her türlü HTML
içeriği kurallara uymak şartıyla XSL içine eklenebilir. Bu durumda
belgeyi tam bir HTML’ye dönüştürüp başlık (head/title) bilgisi
verilmelidir.
Bir xsl belgesinin çıktısını html ile tam uyumlu yapmak
mümkündür. Ana döngüye karşılık gelen ilk template bloğuna gerekli öğe
ve etiketleri yerleştirmek gerekir.
<?xml version="1.0" encoding="ISO-8859-9"?><xsl:stylesheet
xmlns:xsl="http://www.w3.org/1999/XSL/Transform"
version="1.0"><xsl:template match="/"><!--
Genel görünüm burada başlıyor --><html><head>
<title>Kitaplar.xml</title> </head><body
bgcolor="#FFFFFF"> <h1>Kitaplar</h1> ...
<xsl:apply-templates select="/KITAPLAR/KITAP"> <xsl:sort
select="KITAPADI" data-type="text" /> </xsl:apply-templates>
...</body></html><!-- Genel görünüm burada bitti --></xsl:template>......Bu şekilde oluşacak çıktı tam anlamıyla html verisi olacaktır.

[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]